Zorg en wonen zelf organiseren flink in opmars
In de komende jaren stijgt het aantal ouderen flink. Een deel van deze ouderen wil hun woon- en zorgomgeving het liefst zelf organiseren. Ze starten daarom steeds vaker initiatieven voor kleinschalige woonzorgvormen op. De financiële ondersteuning vanuit de rijksoverheid en banken helpt hen hierbij.
In het uiterste oosten van Overijssel ligt het plaatsje Deurningen. Het kleine dorp telt 2.000 inwoners, en die willen er graag blijven wonen. Dat wordt naarmate de inwoners ouder worden steeds lastiger. Dat is precies de reden dat Gerrit Aarninkhof (81) al 5 jaar druk doende is een woonzorgcomplex te realiseren met 12 appartementen voor bewoners met een lichte zorgindicatie. Samen met een aantal vrijwilligers is Aarninkhof aan de slag gegaan om de volgende stappen te zetten.
Financiering
Aarninkhof: “We hebben eerst aan een woningbouwvereniging gevraagd het complex te bouwen, maar die haakten af vanwege haar focus op bestaande bouw. Daarna zijn we de weg ingeslagen van zelf bouwen.” Dan is financiering een hele belangrijke stap. “We hebben een ontwikkelaar gevraagd de haalbaarheid te toetsen. Ook dat kost geld, waarvoor gelukkig de provincie Overijssel garant stond. Het project is haalbaar, maar de kosten bedragen € 2,2 miljoen. Daarvan kan 70 procent via een hypothecaire lening worden bekostigd door toekomstige bewoners. De regionale Rabobank ondersteunt dit project en heeft toegezegd hierover hypotheken af te willen sluiten. En dankzij enkele vermogende inwoners van Deurningen is ook de resterende 30 procent gedekt.”
Vereniging
De volgende stap die nog dit jaar gezet wordt, is het oprichten van een vereniging die financiële verantwoordelijkheid draagt. Aarninkhof: “Voor de financiering van de ontwikkelingskosten (€ 90.000) hebben we contact gezocht met Rijkdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Die voert de Stimuleringsregeling Wonen en Zorg uit, en na enkele uitbreidingen begin 2020 in de regeling past die nu perfect op ons project. Zij lenen ons 2/3e deel, maar zelfs als het project alsnog niet lukt, nemen ze deze kosten over.”
Babyboomers
Het voorbeeld in Deurningen is een van de vele projecten die in Nederland lopen of al zijn gerealiseerd op het gebied van wonen en zorg door en voor ouderen, weet Netty van Triest van Platform 31. Deze kennis- en netwerkorganisatie met een onafhankelijke positie tussen overheden, maatschappelijke organisaties en marktpartijen heeft eerder dit jaar een onderzoek uitgebracht naar Wooninitiatieven voor senioren. Daarin zijn ervaringen van vergelijkbare initiatieven als in Deurningen opgetekend en geanalyseerd. “Het is goed te zien dat veel babyboomers concreet nadenken over hoe hun volgende levensfase wordt ingevuld, qua wonen en zorg. Vaak willen initiatiefnemers een woongemeenschap en soms is er ook de wens dat zorg daarbij mogelijk is. De exploitatie en financiering van zo’n woongemeenschap is vaak moeilijker dan zij denken. Er is bijvoorbeeld de wens om zoveel mogelijk woningen met een sociale huurprijs aan te bieden. Maar dat rooskleurige beeld moeten ze vaak bijstellen, omdat deze businesscase niet rondkomt.”
Duw in de rug
De financiële ondersteuning van de Stimuleringsregeling Wonen en Zorg van RVO kan helpen een project te realiseren. De SWZ is voor startende initiatieven maar ook juist door de borgstelling in de nafinancieringsfase voor de langere termijn. Van Triest: “Dat is inderdaad voor startende initiatieven een mooie duw in de rug. Voor de langere termijn is het belangrijk dat banken steeds meer aanhaken. Als initiatiefnemers bij banken aankloppen, moeten ze een goede businesscase aan de bank kunnen presenteren. Dat is best lastig. Om ze daarbij te helpen, ontwikkelt Platform31 nu met een groep koplopers een procesaanpak en drie businesscases waarmee ze het gesprek aan kunnen gaan met de bank. Dit leggen we voor aan een expertgroep, die bestaat uit financiers zoals BNG, Rabobank, Triodos, om te horen of een initiatief met zo’n aanpak een goede kans van slagen maakt bij de bank. ”
Zorgorganisaties
En hoe zit het met de zorginstanties, zouden die initiatiefnemers de helpende hand kunnen reiken? “Dat kan als zij meegaan in het gedachtegoed van de initiatiefnemers. Veel initiatieven zijn juist gestart omdat ze in een kleinschalige woongemeenschap willen wonen, met eigen regie, onderling dienstbetoon en met dienstverlening door vrijwilligers en de eigen gemeenschap. Dat is niet hoe de meeste zorgorganisaties werken, bij hen ligt het accent op professionele inzet en is een grotere schaal nodig om rendabel te kunnen zijn. Nu zie je dat wel veranderen, want zorgorganisaties denken steeds meer na over hoe ze moeten reageren op de enorme vergrijzing. En een van de nieuwe manieren is de zorg organiseren in en met gemeenschappen. Dat gebeurt bijvoorbeeld in Limburg, door de Meander Groep Zuid-Limburg.”
Het laat zien dat wonen en zorg steeds vaker door ouderen zelf georganiseerd wordt. En hoewel het lange adem vergt, helpt de ondersteuning van RVO, Platform31 en banken hen om hun droom te verwezenlijken.
Stimuleringsregeling Wonen en Zorg
De Stimuleringsregeling Wonen en Zorg (SWZ) bestaat sinds maart 2019 en helpt initiatiefnemers bij de financiering van innovatieve kleinschalige woonvormen die wonen, ondersteuning en eventueel zorg voor 55+ers combineren. Denk aan de bouw van een woonhofje, transformatie van een leegstaand schoolgebouw of voormalig verzorgingstehuis of gemeenschappelijk wonen in een appartementencomplex.
De SWZ, die wordt uitgevoerd door Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), is onderdeel van het programma Langer Thuis van het ministerie van VWS. In het programma Langer Thuis wordt ingezet op het verbeteren van belangrijke randvoorwaarden voor een goede kwaliteit van leven voor de groeiende groep thuiswonende ouderen. Meer info: www.rvo.nl/swz.
Alle nieuws artikelen